ЖЫЛ

ЖЫЛ – Жердин Күндү бир жолу толук айла­нып чыккан мезгилине кеткен убакыт (365 сут­ка 6 саат). Календарь жылы жөнөкөй жыл үчүн 365 сутка ж-а узак жыл үчүн 366 суткага созулат. Жылдын узактыгын аныктоо байыртан эле илимий маселелерден болуп, астрономиялык кубулуштардын кай­таланышына байкоо жүргүзүү иш жүзүндө маа­нилүү болгон. Жылдын тагыраак мааниси байыр­кы Кытай м-н Египетте белгилүү эле. Б. з. ч. 2-

кылымда Гиппарх жылы «365¹/₄ –¹/₃₀₀ күнгө» барабардыгын аныктаган. Бул сан жылдын азыркы маа­нисинен 6¹/ минга гана айырмаланат. Жер Күн­дүн айланасында татаал кыймылда болгонду­гуна жараша жыл төмөнкүчө бөлүнөт: 1) жыл­дыздык (сидерикалык) жыл Күндөн жылдыздар­га салыштырмалуу асман сферасы боюнча бир

жылдык айлануу жолун камтыган убакыт өлчөмү (365, чөмү (365, 2596); ажыдаар Ж-ы – Күндүн ти­йиштүү убакыт өлчөмү өткөндөн кийин Ай ор­битасынын түйүнүнө кайткан мезгилди камты­ган Ж. (346, 62); Юлий Ж-ы – мурдакы стилде­ги календарь Ж-ы (365, 25); Григорий Ж-ы – азыркы мезгилдеги Ж. эсеби (365, 2425); ай Ж. – 12 Ай айларына тете келген календарь Ж-ы (354, 367).