ГАДОЛИНИЙ

ГАДОЛИ́НИЙ (лат. Gadolinium), Gd – элементтердин мезгилдик системасынын III тобунан орун алган хим. элемент. Катар н. 64, ат. м. 157,25. Г. лантаноиддерге кирет. Жаратылышта массалык сандары 152, 153, 154–158, 160 болгон изотоптору табылган. Жер кыртышындагы массасы 8.10–4%. 1880-ж. Швейцариялык химик Ж. де Мариньяк ачкан, 1886-ж. П. Лекок де Буабодран 1-жолу оксиди (Gd₂O₃) түрүндө бөлүп алган. Г. жумшак күмүш түстөгү ак металл; тыгыздыгы 7,895 г/см³, б. эрүү темп-расы 1312°С; кайноо темп-расы 3250°С; бирикмелеринде окистенүү даражасы +3. Абада окистенет; суу, HCl, HNO₃, H₂SO₄ м-н бөлмө темп-расында, ал эми ысытканда Н₂, N₂, С, Р м-н реакцияга кирет. Г. фториддерин металлотермиялык калыбына келтирүүдөн алынат. Темир, никель, кобальттын магниттүү куймаларына кошулат. Г. бирикмелери (Gd₂O₃, Gd₂S₃ ж. б.) жарым өткөргүч касиетке ээ болгондуктан, оптоэлектроникада колдонулат.